Phân chia tài sản chung khi không đăng ký kết hôn

Hiện nay, việc nam nữ sống chung như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn diễn ra ngày càng phổ biến. Trong quá trình chung sống phát sinh nhiều tài sản chung mà không có những thỏa thuận và giấy tờ rõ ràng. Từ đó dẫn đến việc giải quyết phân chia tài sản chung gặp nhiều khó khăn. Vậy phân chia tài sản chung vợ chồng khi không đăng ký kết hôn như thế nào để đảm bảo quyền lợi cho cả hai và phù hợp với quy định pháp luật?

Theo quy định, việc phân chia tài sản chung khi không đăng ký kết hôn chia làm ba trường hợp, cụ thể:

1. PHÂN CHIA TÀI SẢN CHUNG TRONG TRƯỜNG HỢP CHUNG SỐNG NHƯ VỢ CHỒNG BẮT ĐẦU TRƯỚC NGÀY 03/01/1987.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 44 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP, trường hợp nam, nữ sống chung với nhau như vợ chồng trước 03/01/1987 mà không đăng ký kết hôn vẫn được công nhận quan hệ hôn nhân. Pháp luật công nhận có tồn tại quan hệ vợ chồng mà không cần đăng ký kết hôn chỉ khi cả hai bên đều chưa kết hôn, hoặc đã kết hôn nhưng đã ly hôn. Thời kỳ hôn nhân trong trường hợp này được xác định từ thời điểm bắt đầu sống chung.

Khi đó, vấn đề phân chia tài sản khi ly hôn được quy định tại điểm a khoản 3 Nghị quyết 35/2000/QH10, Mục 1 Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP. Theo đó, việc phân chia tài sản sẽ được giải quyết theo nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000. Trong trường hợp này việc chia tài sản khi ly hôn do các bên thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Như vậy, việc phân chia tài sản trước tiên sẽ được hai vợ chồng tự thỏa thuận với nhau. Nếu không thỏa thuận được thì Tòa án sẽ giải quyết theo quy định tại Điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000.

*Phân chia tài sản chung của vợ chồng khi không đăng ký kết hôn đối với trường hợp sống chung trước ngày 03/01/1987.*

2. PHÂN CHIA TÀI SẢN CHUNG TRONG TRƯỜNG HỢP CHUNG SỐNG NHƯ VỢ CHỒNG BẮT ĐẦU TỪ NGÀY 03/01/1987 ĐẾN TRƯỚC NGÀY 01/01/2001.

Trường hợp này được hướng dẫn tại điểm b khoản 3 Nghị quyết số 35/2000/QH10 và Mục 2 Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP.

Theo đó, nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03/01/1987 đến trước ngày 01/01/ 2001, mà có đủ điều kiện kết hôn theo quy định có nghĩa vụ đăng ký kết hôn trong thời hạn 02 năm cho đến ngày 01/01/2003.

Trong thời hạn này, họ không đăng ký kết hôn thì không được công nhận là vợ chồng và nếu có yêu cầu ly hôn thì Tòa án áp dụng các quy định về ly hôn tại Điều 95 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết. Vấn đề phân chia tài sản chung do các bên thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Từ sau ngày 01/01/2003 mà họ không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận họ là vợ chồng. Nếu họ có yêu cầu chia tài sản chung khi ly hôn thì Toà án áp dụng khoản 3 Điều 17 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết hủy kết hôn trái pháp luật. Theo đó, tài sản chung được chia theo thoả thuận của các bên; nếu không thoả thuận được thì yêu cầu Toà án giải quyết, có tính đến công sức đóng góp của mỗi bên; ưu tiên bảo vệ quyền lợi chính đáng của phụ nữ và con.

Phân chia tài sản chung của vợ chồng khi không đăng ký kết hôn 02 — Phân chia tài sản chung của vợ chồng khi không đăng ký kết hôn đối với trường hợp sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03/01/1987 đến trước ngày 01/01/ 2001.

3. PHÂN CHIA TÀI SẢN CHUNG TRONG TRƯỜNG HỢP CHUNG SỐNG NHƯ VỢ CHỒNG BẮT ĐẦU TỪ NGÀY 01/01/2001 TRỞ ĐI.

Theo quy định tại điểm c khoản 3 Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 09/6/2000, việc chung sống như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn bắt đầu từ ngày 01/01/2001 trở đi sẽ không được pháp luật công nhận là vợ chồng. Vì vậy không phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa vợ chồng.

Mục 3 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định việc phân chia tài sản chung trong trường hợp này. Theo đó, việc phân chia tài sản chung khi không đăng ký kết hôn sẽ được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên. Trong trường hợp không thể thỏa thuận thì vấn đề được giải quyết theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình tùy từng thời kỳ và các quy định khác của pháp luật có liên quan như chế định về sở hữu chung theo Bộ luật Dân sự.

Bên cạnh đó, cần lưu ý rằng việc phân chia tài sản chung khi không đăng ký kết hôn phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người phụ nữ và con chung.