Hỏi Đáp Luật 8: Đòi nợ thế nào nếu người vay nợ chết?

Vay mượn tài sản là một trong những giao dịch dân sự phổ biến. Việc vay mượn tưởng chừng như đơn giản nhưng lại tiềm ẩn khá nhiều rủi ro. Một tình huống cũng thường xuyên xảy ra đó là trường hợp người vay tiền không may qua đời khi chưa hoàn thành việc trả nợ thì người cho vay sẽ đòi nợ theo luật như thế nào? Liệu có nguy cơ bị mất trắng tài sản đã cho vay hay không?

Trong chuyên mục Hỏi Đáp Luật số này, hãy cùng Công ty Luật PL & Partners tìm hiểu về chủ đề này thông qua việc trả lời câu hỏi của một bạn khán giả.

Câu hỏi như sau:

“Chào luật sư.

Cách đây 1 năm gia đình tôi có cho ông B vay 500 triệu đồng. Có ký giấy tờ vay nợ đầy đủ.

Đến hiện tại thì ông B chỉ mới trả được 200 triệu đồng. Tuy nhiên cách đây một tháng thì ông B bị tai nạn và đột ngột qua đời.

Gia đình tôi rất hoang mang, không biết số tiền 300 triệu còn lại có đòi được không và đòi nợ theo luật như thế nào? Ai sẽ là người trả số tiền này thay cho ông B?

Rất mong luật sư tư vấn giúp chúng tôi về trường hợp này.”

———-

Cám ơn Bạn đã gửi câu hỏi về cho Công ty Luật PL & Partners.

Liên quan đến thắc mắc của bạn, vì những thông tin do bạn cung cấp vẫn chưa đầy đủ nên chúng tôi sẽ giả dụ rằng:

Giao dịch vay tiền giữa Bạn và ông B có đầy đủ giấy tờ, chứng từ hợp lệ thể hiện cho việc có giao dịch vay tiền này và các bên cũng đã hoàn tất việc giao nhận tiền;
Việc vay tiền KHÔNG có người bảo lãnh nghĩa vụ trả nợ.

Khi đó có hai trường hợp có thể xảy ra:

1. TRƯỜNG HỢP 1: ÔNG B CHẾT VÀ CÓ ĐỂ LẠI DI SẢN THỪA KẾ.

Lúc này di sản của ông B sẽ được chia theo di chúc hoặc theo pháp luật (nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp).

Căn cứ theo điều 615 BLDS quy định: “Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

“Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.”

“Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

Như vậy, trong trường hợp này, Bạn có quyền yêu cầu những người thừa kế của ông B phải trả nợ cho Bạn trong phạm vi di sản mà họ được nhận từ ông B.

Tuy nhiên Bạn cần lưu ý là pháp luật quy định thứ tự ưu tiên thanh toán liên quan đến di sản thừa kế như sau:

Cho phí mai táng.
Tiền cấp dưỡng còn thiếu.
Chi phí cho việc bảo quản di sản.
Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ.
Tiền công cho người lao động.
Tiền bồi thường thiệt hại.
Thuế và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước.
Các khoản nợ

Việc thanh toán nợ đứng ở vị trí thứ 8, có nghĩa là di sản thừa kế của ông B sẽ được dùng để thanh toán theo thứ tự từ khoản 1 đến khoản 7. Sau khi thanh toán xong 07 khoản này mà di sản ông B vẫn còn thì khi đó người thừa kế mới phải trả nợ cho Bạn. Và nghĩa vụ trả nợ cũng không thể vượt quá phần di sản mà họ được nhận.

Ví dụ:

Di sản thừa kế của ông B để lại có tổng giá trị là 600 triệu đồng. Sau khi hoàn tất thanh toán cho 07 khoản theo thứ tự đã nêu hết tổng cộng là 400 triệu đồng và còn lại 200 triệu đồng. Khi đó bạn được quyền yêu cầu người thừa kế của ông B thanh toán số tiền nợ cho bạn.

Số tiền ông B còn nợ bạn là 300 triệu đồng nhưng di sản thừa kế của ông B để lại sau khi thanh toán các khoản thì còn lại 200 triệu đồng. Vậy người thừa kế chỉ thanh toán cho Bạn số tiền 200 triệu đồng này mà không có nghĩa vụ thanh toán phần vượt quá di sản thừa kế mà họ nhận được từ ông B.

2. TRƯỜNG HỢP 2: ÔNG B CHẾT VÀ KHÔNG ĐỂ LẠI DI SẢN THỪA KẾ.

Lúc này rủi ro hoàn toàn thuộc về Bạn bởi không có cơ sở nào để đòi nợ hay yêu cầu người khác trả nợ thay. Khi đó, về mặt pháp luật, bạn sẽ rất khó để đòi lại được số tiền 300 triệu đồng.